ساخت سایت به چند روش مختلف ممکن است. در این مطلب به آموزش طراحی وب سایت به صورت پایه‌ای پرداخته و شیوه‌های انجام این کار را بررسی می‌کنیم.

طراحی سایت مهمترین گام برای ایجاد یک شعبه مجازی در دنیای وب (اینترنت) است. وب سایت‌ها دسته‌بندی‌های متفاوتی دارند. به عنوان نمونه‌ می‌توان به سایت شخصی، فروشگاهی و شرکتی اشاره کرد که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. برخلاف وبلاگ، ایجاد وب سایت به همین راحتی نیست. اما در هر صورت اگر دوست دارید روش‌های انجام آن را بدانید، در ادامه به یکی از بهترین راهکارهای موجود اشاره خواهیم کرد.

ساخت سایت با سیستم مدیریت محتوا (CMS)

تا پیش از ظهور سیستم‌های مدیریت محتوای مخصوصا متن باز، کاربران برای ساخت سایت مجبور بودند صفحات وب را به صورت استاتیک ایجاد کرده و با یکدیگر ارتباط دهند. اما با استفاده از یک سیستم مدیریت محتوا امکان انتشار، ویرایش و مدیریت محتواها وجود دارد. CMS در واقع یک اپلیکیشن تحت وب است که به کاربر اجازه می‌دهد مطالب و بخش‌های مختلف وب سایت را به صورت پویا سازماندهی کند.

اگرچه می‌توان به منظور راه‌اندازی وب سایت یک CMS اختصاصی برای خود نوشت، اما سیستم‌های مدیریت محتوای رایگانی نیز وجود دارند که بستر لازم را فراهم می‌کنند. به عبارت دیگر، با استفاده از آن‌ها دیگر نیازی به برنامه‌نویسی از صفر ندارید و تنها کافی است ظاهر وب سایت را به سلیقه خود ویرایش کنید.

دلایل استفاده از سیستم مدیریت محتوای متن باز

یکی از مزایای اصلی استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز، امکان افزودن ابزارهای جانبی به آن‌ها بدون نیاز به دانش‌ برنامه‌نویسی است. ابزارهای آن‌ها که با عنوان افزونه شناخته می‌شوند، در سراسر وب به صورت رایگان و پولی وجود داشته و بر روی هر تعداد وب سایت ایجاد شده توسط یک CMS خاص نصب می‌شوند. حال آنکه در صورت استفاده از یک سیستم مدیریت محتوای اختصاصی، برای هر قابلیت جدید باید دست به کدنویسی زده و در صورت عدم آشنایی با این زمینه، هزینه‌های بسیار زیادی را برای آن پرداخت کنید.

دلیل دیگر برتری این دسته از سیستم‌ها، عدم انحصار آن‌ها است. شرایطی را در نظر بگیرید که برنامه‌نویس، یک CMS اختصاصی برای شما ایجاد کرده است. شما برای همیشه به این فرد نیازمند خواهید بود. اگر این طراح سایت به خوبی در درون فایل‌ها و لابه‌لای کدهای وب سایت، مستند و توضیح قرار نداده باشد، ایجاد هرگونه تغییر و یا عیب‌یابی در آن، برای دیگر افراد تبدیل به امری طاقت‌فرسا و شاید غیر ممکن خواهد شد.

اما سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز همچون وردپرس و جوملا، در همه جا دارای ساختار یکسانی هستند. افراد و شرکت‌های خبره زیادی در این عرصه وجود دارند که سال‌هاست به ساخت سایت با استفاده از این سیستم‌های مدیریت محتوا می‌پردازند. حال، احتمالا همین افراد متخصص نتوانند کار زیادی درباره CMS اختصاصی شما انجام بدهند.

امنیت، مزیت دیگر طراحی سایت با سیستم مدیریت محتوای متن باز است. برخلاف باور اشتباه برخی افراد که تصور می‌کنند عمومی و در دسترس همگان بودن این سامانه‌ها به معنی امنیت پایین آن‌ها است، واقعیت این است که برترین توسعه‌دهندگان در سراسر جهان به صورت پیوسته در حال ارائه به‌روزرسانی برای آن‌ها هستند و در صورت مشخص شدن یک حفره امنیتی، خیلی سریع از آن اطلاع پیدا کرده و مشکل را رفع می‌‎کنند.

طی چندین سال استفاده و ایجاد چندین میلیون وب سایت با آن‌ها، اکنون رخنه‌های امنیتی متداول سیستم‌های متن باز پوشانده شده است، حال آنکه ممکن است سیستم تازه توسعه‌ یافته شده، مملو از باگ‌هایی باشد که رفته رفته خود را نشان می‌دهند.

برای ایجاد قالب در این دسته از سامانه‌ها، می‌توان به راحتی از فریم‌ورک‌های طراحی واکنش‌گرا (ریسپانسیو) استفاده کرد و سبب شد تا وب سایت، در دستگاه‌های موبایل به زیبایی هرچه تمام‌تر به نمایش در بیاید. اما برای واکنش‌گرا کردن CMS اختصاصی خود شاید مجبور به صرف هزینه و زمان زیادی باشید. سیستم‌های مدیریت محتوای متن باز زیادی وجود دارند، اما در ادامه به معرفی سه مورد از محبوب‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

وردپرس (WordPress)

وردپرس مهمترین و پراستفاده‌ترین سیستم مدیریت محتوای متن باز برای ایجاد سایت‌ها و وبلاگ‌ها است، به طوری که حدود پنجاه درصد دنیای وب (نیمی از تمامی وب سایت‌های دنیا) با وردپرس ساخته شده‌اند. نخستین باری که وردپرس ارائه شد، امکان طراحی و ساخت سایت وجود نداشت و کاربران به عنوان یک سیستم رایگان وبلاگ‌نویسی به آن نگاه می‌کردند. وردپرس در ادامه توسعه پیدا کرد و به صورت یک سیستم مدیریت محتوای متن باز به دنیا معرفی شد.

همانند دیگر سامانه‌ها، در وردپرس نیز می‌توان با نصب افزونه امکانات وب سایت را افزایش داد. زیاد بودن افزونه‌های وردپرسی یکی از مهم‌ترین دلایل بیشتر طراحان برای استفاده از آن است. به عنوان نمونه، برای اینکه وب سایت عادی خود را به یک فروشگاه بسیار مجهز تبدیل کنید، کافی است یکی از افزونه‌های فروشگاه‌ساز را نصب کنید. معروف‌ترین فروشگاه‌ساز وردپرسی WooCommerce است و بعید نیست بیشتر فروشگاه‌های اینترنتی که شما نیز از آن خرید می‌کنید با استفاده از آن راه‌اندازی شده باشند.

یک افزونه می‌تواند ابزاری کوچک را به منظور تغییر فونت نوشته به وب سایت اضافه کرده و یا آن را تبدیل به یک شبکه‌ای اجتماعی یا تالار گفتگوی بزرگ کند. به این منظور، باید در وردپرس به ترتیب از دو افزونه BuddyPress و BBPress استفاده کرد. با توجه به گستردگی این ابزارها، تقریبا هر قابلیتی را می‌توان به یک وب سایت اضافه کرد.

وردپرس بر زبان برنامه‌نویسی سمت سرور پی‌اچ‌پی بنا شده و در آن از پایگاه داده مای‌اس‌کیوال استفاده می‌شود. اگرچه مشتری نخست وردپرس افرادی هستند که می‌خواهند یک وب سایت خبری راه‌اندازی کنند، اما هر وب سایتی اعم از دانشگاهی، شرکتی، فروشگاهی و دیگر موارد را می‌توان با استفاده از آن پیاده‎سازی کرد.

جوملا (Joomla)

جوملا دومین سیستم مدیریت محتوای متن باز محبوب است که در سراسر جهان به منظور ساخت سایت مورد استفاده قرار می‌گیرد. نه تنها وردپرس، بلکه جوملا و در کل سیستم‌های متن باز با زبان پی‌اچ‌پی نوشته شده و از پایگاه داده مای‌اس‌کیوال استفاده می‌کنند. بارگذاری موقت در حافظه (کش کردن) به منظور افزایش کارایی و سرعت بارگذاری وب سایت، ایجاد فهرست خودکار، ارسال خبر از طریق قالب RSS و ارائه نسخه قابل چاپ گوشه‌هایی از قابلیت‌های مهم جوملا هستند.

در جوملا، ابزارها به سه دسته کامپوننت، ماژول و پلاگین تقسیم می‌شوند. کامپوننت ابزاری است که شما بر روی وب سایت خود نصب می‌کنید و از طریق آن، به پیکربندی قابلیت جدید اضافه شده می‌پردازید. هر کامپیوننت برای به نمایش در آمدن در وب سایت به ماژول نیاز دارد.

در واقع این ماژول‌ها هستند که ظاهر وب سایت جوملایی شما را می‌سازند. در نهایت به پلاگین می‌رسیم که ابزارهای سیستمی بوده و کمتر در وب سایت به صورت مستقیم به نمایش در می‌آیند. بیش از ده هزار افزونه‌ی تجاری و رایگان برای جوملا وجود دارند که به نوبه خود بی‌نظیر است، اما این سامانه متن باز همچنان از نظر تعداد و گستردگی افزونه، در مقایسه با وردپرس حرفی برای گفتن ندارد.

دروپال (Drupal)

دروپال نیز بر پایه پی‌اچ‌پی بنا شده و ادارات و شرکت‌های تجاری بسیار بزرگی دست به ساخت سایت با استفاده از آن زده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به وب سایت کاخ سفید اشاره کرد که دروپالی است. یکی از مهمترین مزایای این CMS جامعه فعال آن است، به طوری که با وجود کمتر بودن میزان محبوبیتش در مقایسه با جوملا و وردپرس، همیشه پویایی خود را در حد و اندازه آن‌ها حفظ کرده است.

در نسخه استاندارد دروپال قابلیت‌های پایه و متداول یک CMS همچون ثبت نام و ورود کاربران، مدیریت منو، فیدخوان و مدیریت پویای مطالب ارائه می‌شوند. طبق آخرین آمار، حدود یک میلیون و دویست هزار وب سایت با استفاده از آن ایجاد شده‌ است که در مقایسه با تعداد وب سایت‌های جوملایی و مخصوصا وردپرسی بسیار کمتر است.